Echt investeren in Blockchain?
Wij krijgen vaak de vraag waarom we bepaalde crypto-assets wel of niet opnemen in het Crypto Index Fonds. Wij vinden onder meer dat de blockchain die bij de asset hoort, een toonbeeld moet zijn van de fundamentele meerwaarde van de blockchain-technologie, namelijk het afhandelen van transacties zonder dat daar een te vertrouwen derde partij voor nodig is. Maar er zijn meer relevante eigenschappen van crypto-assets die van munt tot munt kunnen variëren en die hun aard beïnvloeden.
In dit stuk onderzoek ik hoe de meest voorkomende types crypto-assets deze verschillende eigenschappen toepassen en probeer ik aan te geven wat hun bestaansreden is.
Om de verschillen tussen crypto-assets goed te kunnen begrijpen is het handig om eerst te weten aan welke knoppen je kunt draaien bij zo’n asset en wat het effect daarvan is. Hieronder loop ik kort langs de belangrijkste ‘knoppen’ van crypto-assets.
Decentraliteit
Een blockchain functioneert door blokken met daarin transacties te produceren en te valideren, dit wordt mining genoemd. Dit kan in principe door een enkele partij gebeuren, maar de kracht schuilt in een groter aantal onafhankelijke partijen. Hoe groter dit aantal, hoe zekerder het is dat er niet vals gespeeld wordt. Toch kunnen er situaties zijn waarbij een beperkter aantal validators de voorkeur geniet, bijvoorbeeld om de snelheid van afhandeling te bevorderen of om dat in eigen hand te houden, zoals bij private blockchains.
Oorspronkelijkheid
Bij publieke blockchains krijgen de miners of validators als beloning cryptovaluta, die op dit punt in het proces gecreëerd worden. Ook dient er in deze specifieke cryptomunt betaald te worden als fee voor een transactie. Een dergelijke cryptomunt noemt men ‘native’, of ‘oorspronkelijk’ in het Nederlands. De asset is nodig om de blockchain draaiende te houden en ontleent zijn waarde aan het succes van de bijbehorende blockchain. Immers, hoe meer behoefte aan transacties er is, hoe meer behoefte aan de asset die nodig is om de fees te betalen.
Er zijn ook crypto-assets die niet native zijn. Deze maken gebruik van een blockchain van een andere, wél native cryptomunt en worden crypto-tokens genoemd. Zij ontlenen hun waarde aan hun achterliggende utiliteit. Dat wil zeggen: de toepassing die bedacht is waarvoor het token nodig is, zoals het representeren van een aandeel, commodity, delfstof of bijvoorbeeld het verpakken van data of het aanbieden van een dienst. De tokens gebruiken de blockchain wel als decentraal eigendomsregister maar ontlenen hun waarde, in tegenstelling tot native cryptomunten, aan een onderpand dat buiten de blockchain ligt.
Inflatie en deflatie
Bij traditionele valuta zoals de Euro is er sprake van beïnvloeding van inflatie en deflatie door centrale banken. Deze kunnen naar behoefte extra geld bijdrukken als de banken vinden dat de economische situatie daarom vraagt.
Ook bij crypto-assets is er sprake van in- en deflatie. Zo ontstaan er in het algemeen bij het proces van minen (wanneer er een block met transacties wordt gecreëerd en gevalideerd) nieuwe cryptomunten, wat inflatie in de hand werkt. Maar sommige munten hebben een vooraf vastgestelde maximale supply. Als dit maximum bereikt is, ontstaan er geen nieuwe munten meer. Dit zorgt voor deflatie. Bij assets zonder maximale supply treedt deze natuurlijke deflatie niet op.
Het moge duidelijk zijn dat de invloed van het al dan niet grenzeloos kunnen produceren van nieuwe munten invloed heeft op de prijs. Ook of er vooraf een onwrikbaar schema is waarmee dit gebeurt, is van belang.
Governance
Hoewel publieke blockchains in juridische zin geen eigenaarschap kennen zoals bij bedrijven, is er vaak wel sprake van een organisatievorm die verantwoordelijk is voor het maken van keuzes bij de ontwikkeling van de blockchain. De wijze waarop de keuzes gemaakt worden kunnen variëren van ongeregelde bureaucratische processen tot scherp gedefinieerde besluitprocessen die volledig geïncorporeerd zijn in de blockchain zelf. De agiliteit van een blockchain is gebaat bij een strak en vooraf gedefinieerd proces. Dat wil niet zeggen dat dit altijd de beste manier is. Een blockchain waarvan de munt als store of value fungeert, zal waarschijnlijk niet gebaat zijn bij veel ontwikkeling, dat levert immers risico’s voor de waardevastheid op.
Onderpand
Sommige crypto-assets zijn 1:1 gekoppeld aan een andere assetklasse, zoals de Dollar. De uitgegeven crypto-assets zouden dan gedekt moeten zijn door het beschikbaar hebben van exact dezelfde waarde in de gekoppelde asset. De prijs van zo’n crypto-asset zou dan theoretisch altijd exact die van de daaraan gekoppelde asset moeten zijn. Toch zie je soms dat de prijzen verschillen. Dat kan komen doordat er bijvoorbeeld onvoldoende vertrouwen is dat de tegenwaarde van de gekoppelde asset daadwerkelijk in het bezit is van de uitgever van de crypto-asset, waardoor de prijs van deze laatste lager zal zijn dan die van de gekoppelde asset. Het omgekeerde kan ook, bijvoorbeeld doordat er voordelen zitten (bijvoorbeeld betere liquiditeit) aan de crypto-variant, waardoor de prijs hiervan juist hoger is.
Private Blockchains
Private blockchains draaien in private domeinen, binnen organisaties of consortia, waarbij de transacties alleen door het handjevol deelnemende partijen worden gevalideerd.
Bij private blockchains is er geen cryptomunt nodig om het netwerk draaiend te houden, de incentive voor goed gedrag wordt geborgd doordat alle nodes bekend zijn en in dienst van het bedrijf draaien.
Waarom dit soort technologie inzetten zonder de belangrijkste meerwaarde in te zetten? Een goede vraag. Een reden kan zijn dat binnen grote bedrijven organisatieonderdelen elkaar soms toch niet helemaal vertrouwen. Zeker bij consortia kan dat het geval zijn. Ook kan het zijn dat blockchaintechnologie gezien wordt als een efficiënte wijze om informatie te delen.
Een derde reden is dat implementatie van een private blockchain een stap kan zijn om meer bekendheid met de technologie op te doen, of gewoon omdat het hip klinkt.
Aankondigingen van de lancering van private blockchains, zoals die van JP Morgan, worden door sommige media als goed nieuws voor de cryptomarkt gezien. Het mag duidelijk zijn dat een verbetering van de concurrentiepositie van de organisatie die de private blockchain lanceert de enige mogelijke meerwaarde hier is. Een private blockchain is onvergelijkbaar met een publieke blockchain met een cryptomunt die een essentiële rol speelt in het bijbehorende ecosysteem.
Dus?
Een cryptomunt vindt zijn waarde dus in het succes van de bijbehorende blockchain, en een crypto-token gebruikt de blockchain slechts voor de distributie van de achterliggende utiliteit van het token. Het aankopen van een crypto-token is dus niet echt een directe investering in blockchaintechnologie.
En in een private blockchain kun je al helemaal niet investeren, hooguit door het aankopen van een aandeel van het bedrijf dat de private blockchain gebruikt (wellicht in de vorm van een crypto-token).
Private blockchains en cryptotokens moet dus met een andere bril bekeken worden dan cryptomunten. Je zult niet moeten kijken naar hoe succesvol het gebruik ervan is (daar profiteert namelijk alleen de cryptomunt van), maar naar hoe steekhoudend de achterliggende utiliteit is of, in het geval van private blockchains, in welke mate het bedrijf daarvan gaat profiteren en wat dat met de prijs van het aandeel kan doen. In die zin zijn deze twee categorieën veel meer het domein van investeerders in traditionele assetklasses.
Omdat het Crypto Index Fonds zo direct mogelijk wil investeren in blockchaintechnologie, zijn vooral de cryptomunten interessant. Die ontlenen hun waarde namelijk direct aan de meest fundamentele meerwaarde van blockchaintechnologie. Dat wil niet zeggen dat er zich geen crypto-tokens in het portfolio bevinden. Daar waar blockchaintechnologie doorslaggevend is in het verlenen van meerwaarde aan een crypto-token, is ook deze vorm interessant voor de blockchain-investeerder.